Stellingen: Therapeutische relatie
Verken samen hoe jullie de therapeutische relatie vormgeven in de praktijk en laat je inspireren door elkaars werkwijze.
Home
Therapeutische relatie
De mens achter de behandeling
Therapeutische relatie
Samen met je collega’s stilstaan bij het meest menselijke aspect van je vak: de therapeutische relatie. De therapeutische relatie heeft grote impact op de kwaliteit en uitkomst van de behandeling. Een sterke relatie ondersteunt het herstel van de patiënt én draagt ook bij aan jouw werkplezier. Het vormgeven van de therapeutische relatie kan echt complex zijn. Wat helpt en wat belemmert?
Aan de slag met interactieve werkvormen
Verkennende werkvormen
Verdiepende werkvormen
Meer over dit thema
Therapeutische relatie draagt bij aan succes van behandeling
Een sterke therapeutische relatie is cruciaal voor het verloop en de uitkomst van de behandeling. Ze ondersteunt het klinisch en persoonlijk herstel, vergroot de therapietrouw en bevordert een succesvolle afsluiting (De Therapeutische Relatie - Anton hafkenscheid).
De relatie is meer dan een goede klik. Volgens het veelgebruikte model van Bordin (1979) bestaat een sterke therapeutische relatie uit drie kerncomponenten:
- Een gedeeld doel,
- Overeenstemming over de taken van therapie,
- Een persoonlijke band van vertrouwen en betrokkenheid.
Carl Rogers – grondlegger van de cliëntgerichte therapie – benadrukte daarnaast drie basishoudingen van de therapeut voor groei: empathie, echtheid en onvoorwaardelijke acceptatie. In zijn visie is de relatie zelf helend.
De invulling van de therapeutische relatie verschilt per therapeut en per therapeutische benadering. In schematherapie ligt de nadruk op limited reparenting: de therapeut biedt actief steun en grenzen om corrigerende emotionele ervaringen mogelijk te maken. In de psychoanalyse staat neutraliteit juist centraal, om overdracht en onderzoek in het contact te bevorderen. Welke aanpak je ook kiest, de relatie vraagt steeds om bewuste aandacht: hoe blijf je nabij én professioneel, en hoe ga je om met spanningen of stijlverschillen?
Wijzer met werkvormen
Uit panelonderzoek onder professionals en patiënten (Akwa GGZ, 2024) blijkt dat veel zorgprofessionals behoefte hebben aan uitwisseling, intervisie en praktische ondersteuning bij het versterken van de therapeutische relatie. Tegelijkertijd ervaren patiënten vaker gevoelens van afstand of onuitgesproken onvrede dan behandelaren. Dit platform biedt daarom ruimte voor oefening, reflectie en samenwerking rondom dit thema.
Zorgstandaarden
Er zijn verschillende zorgstandaarden waarin aandacht wordt besteed aan de therapeutische relatie.
Bekijk ze hier:
Zorgstandaard Zingeving in de psychische hulpverlening (HD 7.2.1)
Benadrukt dat zingeving pas kan groeien in een sfeer van vertrouwen binnen de relatie.
Zorgstandaard Diversiteit
legt het accent op oog voor culturele verschillen in communicatiestijlen en hun invloed op behandelingen.
Zorgstandaard Psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen
Ziet de therapeutische relatie als fundament voor veiligheid, vertrouwen en stabilisatie in traumabehandeling.
Tip: Gebruik ORS en SRS als handvatten
De Outcome Rating Scale (ORS) meet hoe patiënten hun welzijn en functioneren beleven, terwijl de Session Rating Scale (SRS) feedback geeft op de sessie en de samenwerking met de therapeut. Beiden maken verschillen in beleving zichtbaar, waardoor de therapeut beter kan aansluiten bij de behoeften van de patiënt.
Boeksuggesties
Beter worden in je vak – Anton Hafkenscheid: Benadrukt het belang van systematische zelfreflectie. Biedt praktische handvatten om op een kritische manier stil te staan bij je eigen handelen, met aandacht voor de therapeutische relatie, behandeldoelen en behandeltaken.
De therapeutische relatie – Anton Hafkenscheid: In een tijd van standaardisering en digitalisering in de ggz pleit dit boek voor het behoud van de menselijke maat in therapie. Laat zien hoe de relatie tussen cliënt en behandelaar een specifiek veranderingsinstrument is.
Gids voor gesprekstherapie – Mia Leissen: Een praktische en toegankelijke gids voor gesprekstherapeuten, met aandacht voor het opbouwen van een professionele relatie, werken met emoties en het begeleiden van een gestructureerd therapieproces. Daarbij staat de beleving van de cliënt centraal.
Handboek voor gesprekstherapie – Lietaer, Vanaerschot, Snijders, Takens: Dit handboek bundelt inzichten en praktijkervaringen uit de cliëntgerichte psychotherapie. Met een overzicht van theorie, technieken en houding van de therapeut, met centrale aandacht voor de therapeutische relatie als werkzame factor.