De houding van de hulpverlener bepaald mede de kwaliteit van de therapeutische relatie. Kleine signalen kunnen grote impact hebben op cliënten, zeker bij kwetsbaarheid. In deze werkvorm staan jullie stil bij je houding als hulpverlener. Je ontdekt hoe kleine signalen grote impact kunnen hebben op cliënten. Aan de hand van een persoonlijke casus, onderzoek je hoe jouw gedrag overkomt en word je je bewuster van jouw invloed op de therapeutische relatie.
Werkvorm
Deze werkvorm is gemaakt door MIND, in deze werkvormen ligt er nog meer nadruk op het patiënten- en naasten perspectief.
Doel
Bewustwording en reflectie op de eigen houding in de therapeutische relatie stimuleren, om cliënten beter te zien, horen en ondersteunen.
Tijdsindicatie
ongeveer 1,5 uur
Benodigdheden
- Gedicht Luisteren
- Casus (zie kader hieronder)
- Stiften en een flip-over of (online) whiteboard
Stappenplan
Stap 1: Verkenning (15 minuten):
Lees het gedicht “Luisteren”
Reflecteer met elkaar op de volgende vragen:
- Wat doet dit gedicht met je?
- Hoe zorg jij ervoor dat je goed luistert naar je cliënt?
- Vraag je weleens aan de cliënt wat voor diegene goed luisteren betekent?
Stap 2: Casus: dialoog en perspectiefwisseling (30 min)
Casus lezen en persoonlijke reflectie (5 min)
Iedere deelnemer leest individueel de casus van Nadia.
Reflecteer individueel op de volgende vragen (schriftelijk):
- Wat valt je op in deze casus?
- Welke emoties roept dit op bij jou als hulpverlener?
- Wat zou jij in plaats van haar hulpverlener hebben gedaan?
Perspectiefwisseling in tweetallen (15 min)
Speel in tweetallen een moment uit de casus (bijv. Vergeten afspraak, tussentijds telefoontje). Eén speelt de cliënt Nadia, één speelt de hulpverlener. Na 5-7 minuten: rollen omdraaien.
Plenair gesprek (10 min)
- Wat deed het met je om in de rol van cliënt te stappen?
- Wat viel je op aan het gedrag van de hulpverlener?
- Wat vraagt deze casus van jou als professional in contact en houding?
Stap 3: Creatieve verbeelding: "Hoe ziet zorgvuldige aandacht eruit?" (45 min)
Groepsopdracht: “Maak een poster” (25 min)
Denk terug aan het gedicht dat je eerder las. Deel de groep op en ontwerp per subgroep een poster of mindmap op flip-over over het volgende: “Zo geef ik zorgvuldige aandacht aan mijn cliënten”.
- Wat betekent dat in woorden, beelden, gedragingen? Hoe ziet dat eruit op individueel niveau, maar ook op team- of instellingsniveau?
Galerijwand & dialoog (20 min)
Iedere groep presenteert kort hun poster. Andere deelnemers mogen reageren.
Stap 4: Afronding (15 minuten)
- Welke lessen heb je geleerd?
- Wat neem je van vandaag mee om je werk morgen anders te doen?
Casus
Nadia’s ervaring met haar hulpverlener
Nadia begon haar behandeltraject met veel onzekerheid. Vanaf het eerste gesprek voelde zij weinig aansluiting met haar toegewezen hulpverlener. Waar ze hoopte op een luisterend oor, ervoer ze vooral focus op diagnostiek en formulieren. Voor Nadia gaf dat het gevoel dat ze gezien werd als een ‘casus’ in plaats van als mens.
In de eerste periode had Nadia wekelijks contact. Toen de coronamaatregelen ingingen, werden afspraken telefonisch. Tot haar teleurstelling werd ze soms vergeten: de hulpverlener belde niet op of vergat de afspraak helemaal. Voor Nadia, die emotioneel kwetsbaar was en kampte met weinig vertrouwen, was dit erg pijnlijk. Het gaf haar het gevoel er niet toe te doen.
Ook na corona verliep het contact niet vlekkeloos. Soms hoorde Nadia pas ter plekke – na een uur reizen – dat de hulpverlener er niet was vanwege een onverwachte afspraak elders. Tijdens gesprekken nam de hulpverlener tussendoor telefoontjes aan. Voor Nadia voelde dit alsof haar verhaal niet de volledige aandacht kreeg. Haar vertrouwen brokkelde af.
Tegelijkertijd waren er momenten waarop het wél goed ging. Een vervangende hulpverlener nam de tijd, luisterde met volledige aandacht en vroeg regelmatig hoe Nadia het contact ervoer. Voor het eerst voelde zij zich echt gehoord. Ook bij enkele gesprekken met haar vaste hulpverlener merkte Nadia dat feedback over bijvoorbeeld vergeten afspraken serieus werd genomen. Die momenten gaven haar hoop dat het anders kon.
Uiteindelijk beëindigde Nadia het traject bij de eerste hulpverlener. Dit was voor haar echter geen gemakkelijke keuze. Samen met haar naasten sprak ze uitgebreid over de twijfels die ze had: wat als het met een nieuwe hulpverlener niet beter zou gaan, of als ze lang zou moeten wachten op nieuwe hulp? Het stoppen voelde als een sprong in het onbekende. Ze vond het moeilijk dat de oorzaak vooral buiten zichzelf werd gelegd. Toch leerde ze dat openheid en aandacht vanuit de professional voor haar het verschil konden maken. Ze verlangde naar een zorgvuldige overdracht en een constante factor in haar zorg, zodat zij niet steeds opnieuw haar verhaal hoefde te vertellen.